Vitamin và khoáng chất cần thiết cho bà bầu

Mẹ bầu cần cung cấp đầy đủ vitamin và khoáng chất mỗi ngày, ít nhất 10 loại. Chế độ dinh dưỡng cân đối sẽ giảm nguy cơ thiếu axit folic (vitamin B9) – một thành phần tham gia vào quá trình tạo máu; hạn chế thiếu máu do thiếu sắt. Nếu vi chất dinh dưỡng không đủ, nhất là kẽm sẽ tác động xấu đến sự phát triển và chức năng của hầu hết các tế bào miễn dịch, tế bào T…

Dưới đây là một số vitamin và khoáng chất mẹ bầu cần bổ sung trước và trong khi mang thai.

Canxi

Canxi cần thiết cho quá trình tạo xương của thai nhi, chức năng thần kinh và sự đông máu. Nếu mẹ bầu không bổ sung đủ canxi trong thai kỳ sẽ ảnh hưởng phát triển chiều cao của bé, tăng nguy cơ còi xương, mẹ bầu có khả năng bị tiền sản giật, loãng xương, hư răng… Phụ nữ có thai cần 1.200 mg canxi mỗi ngày, bà mẹ cho con bú là 1.300 mg; cao hơn mức bình thường.

Khẩu phần ăn của mẹ bầu cần nhiều thực phẩm chứa canxi như hải sản (tôm, cua, sò…), bơ, cải xanh, sữa và các sản phẩm từ sữa. Tép ăn cả vỏ, cá nhỏ để nhừ xương có chứa nhiều canxi có lợi cho mẹ bầu. Sữa nên uống hàng ngày. Phụ nữ mang thai có thể bổ sung canxi qua đường uống theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Sắt

Sắt tham gia tạo huyết cầu tố (hemoglobin), tạo yếu tố miễn dịch, hô hấp tế bào và hỗ trợ khả năng nhận thức của con người. Nếu thiết sắt dễ dẫn đến thiếu máu, bào thai chậm phát triển, sinh non, tăng tỷ lệ tỷ vong của mẹ và con. Biểu hiện thiếu sắt thời kỳ đầu là thường mệt mỏi, giảm trí nhớ, da kém hồng hào; nặng hơn có thể rụng tóc, khó thở khi gắng sức, tim đập nhanh…

Thời điểm tốt nhất để bổ sung sắt là 3 tháng trước mang thai. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi ngày thai phụ cần bổ sung 30-60 mg sắt mỗi ngày. Mẹ bầu cho con bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, có thể bổ sung sắt giống khi mang thai.

Bà bầu được khuyến khích ăn nhiều loại thực phẩm chứa sắt như thịt bò, thịt lợn, cá thu, trứng, đậu, rau xanh… Nếu uống viên sắt cần cách xa thời điểm uống bổ sung canxi vì sắt rất khó hấp thu và canxi làm cản trở quá trình này; không uống cùng trà, cà phê. Mẹ bầu nên uống sắt khi đói, uống cùng với vitamin C để tăng khả năng hấp thu.

Khoáng chất này đóng vai trò xúc tác cho gần 200 enzym, cần thiết cho cấu trúc của một số protein, trong số đó liên quan đến biểu hiện gen, góp phần giúp thai nhi tăng trưởng và phát triển khỏe mạnh. Mẹ bầu cần bổ sung thực phẩm giàu kẽm như thịt, cá, hải sản, nhất là hàu… Tuy nhiên, nếu ăn hàu mẹ bầu cần chú ý không ăn hàu sống, lượng quá nhiều vì dễ mắc các bệnh truyền nhiễm. Chế độ ăn uống hợp lý, nhiều chất đạm từ thịt, cá, trứng mỗi ngày thường đảm bảo cho mẹ bầu lượng kẽm phù hợp. 

Vitamin A

Vitamin A giúp bảo vệ mắt, tăng sức kháng, góp phần tạo thành khung xương cho trẻ để phát triển chiều cao, thị lực. Phụ nữ mang thai thiếu vitamin A có thể gây ra những hệ lụy như tăng tỷ lệ khô mắt, dẫn đến mù lòa, tăng các bệnh nhiễm trùng. Loại vitamin này thường được biết đến trong các loại rau củ quả có màu đỏ, màu vàng như cà rốt, đu đủ, bí đỏ. Các loại rau xanh, nhất là rau ngót, rau dền, rau muống giàu vitamin A. 

Vitamin D

Vitamin D giúp hấp thu canxi, nếu không có vitamin này thì dù có ăn nhiều thực phẩm, uống bổ sung canxi thì cơ thể cũng không đủ lượng cần thiết. Vitamin D nếu thiếu hụt làm cho trẻ dễ bị còi xương từ trong bụng mẹ. Phụ nữ có thai và cho con bú được khuyến nghị bổ sung đủ 20 mcg mỗi ngày. Gan và chất béo của động vật, dầu cá, trứng gà, ngũ cốc… có chứa vitamin D tốt cho bà bầu. Tuy nhiên, nguồn vitamin D trong thực phẩm rất ít. Mẹ bầu nên phơi nắng sáng sớm để hấp thu loại vitamin này. 

Vitamin E

Khả năng chống oxy hóa là vai trò chính của vitamin E, bên cạnh đó còn giúp phòng bệnh đục thủy tinh thể, phát triển và sinh sản. Các loại dầu thực vật, quả hạch, hạt hướng dương, mầm lúa mì, hạt ngũ cốc toàn phần, lạc, rau bina, cải xoăn giàu vitamin E. Lượng vitamin đủ cho phụ nữ có thai một ngày là 6,5 mcg và 7 mcg với bà mẹ cho con bú. 

Axit folic

Axit folic được biết đến với vai trò phát triển và phân chia các loại tế bào, cần thiết cho sự phát triển của bào thai, hệ thống thần kinh của thai nhi. Thiếu axit folic thường gây bệnh thiếu máu hồng cầu khổng lồ, nguy cơ sẩy thai cao, sinh non, sinh con nhẹ cân. Các loại rau lá màu xanh thẫm (rau muống, mồng tơi, rau ngót, súp lơ xanh…), cà chua chứa nhiều axit folic.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo phụ nữ có thai cần uống bổ sung axit folic 400 mcg mỗi ngày. Thời điểm thích hợp là trước thời điểm có thai 3 tháng hoặc uống ngay sau khi biết mình có thai, duy trì uống đến sau sinh tháng. Khi mang thai 3 tháng đầu liều bổ sung được khuyến cáo mỗi ngày là 400 mcg, từ tháng thứ 4 đến tháng thứ 9 là 600mcg, khi cho con bú 500 mcg.

Chế độ dinh dưỡng cân đối với đầy đủ 4 nhóm chất đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất khi mang thai rất cần thiết. Tuy nhiên, thai phụ thường dễ gặp tình trạng thiếu hoặc thừa một số loại vitamin và khoáng chất. Thiếu hoặc thừa đều không tốt, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi; sẩy thai, sinh non, thai chết lưu nếu ở mức độ nghiêm trọng. 

Để bổ sung đầy đủ hàm lượng dưỡng chất cần thiết hàng ngày, mẹ có thể dùng thêm viên uống vitamin tổng hợp theo hướng dẫn của bác sĩ. Khi dùng viên uống vitamin tổng hợp thì cần chọn đúng loại có chứa đầy đủ các vitamin gồm B1, 2, 6, 12; K; A; D; E và các loại khoáng chất canxi, sắt, phốt pho, DHA, kẽm, iốt, đồng, magie, Omega-3 chứa DHA và EPA… Những dưỡng này tốt cho phát triển trí não, hệ cơ, hệ xương, tim mạch của thai nhi.